Kaszel krtaniowy może rozwijać się podstępnie i niepozornie – jego atak następuje nagle, jest bardzo uporczywy i męczący. Choć najczęściej powoduje go zwykła infekcja wirusowa, nie można go bagatelizować. Jak rozpoznać i leczyć kaszel krtaniowy? Czy domowe sposoby wystarczą? Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

Czym jest kaszel krtaniowy?

Kaszel krtaniowy jest bardzo charakterystyczny, więc trudno pomylić go z innymi rodzajami kaszlu. Zazwyczaj występuje w nocy lub rano. Kaszel krtaniowy jest rodzajem kaszlu suchego, a ponieważ brzmi jak chrapliwe szczekanie psa, często nazywany jest kaszlem szczekającym. Chory nie może złapać oddechu, nie jest w stanie mówić, a nawracające napady kaszlu mają bardzo gwałtowny i męczący przebieg. Charakterystycznymi cechami szczekającego kaszlu są chrypka i świst oddechowy, tzw. stridor.

Kaszel krtaniowy występuje najczęściej u dzieci do 6. roku życia. Wynika to z tego, że światło dróg oddechowych u najmłodszych jest niewielkie, zatem stan zapalny w obrębie krtani skutkuje jej zwężeniem, obrzękiem, a w efekcie mniejszą drożnością. Konsekwencją tego są problemy z oddychaniem i reakcja obronna organizmu, objawiająca się w postaci szczekającego kaszlu. Poza tym, krtań u małych dzieci umiejscowiona jest wyżej niż u dorosłych. Łatwiej więc ją przeziębić, np. jedząc lody czy pijąc chłodne napoje.

Należy pamiętać o tym, że kaszel krtaniowy może być niebezpieczny. Napadowym, męczącym atakom czasem towarzyszą okresy bezdechu. Mało tego, szczekający kaszel może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie płuc albo zapalenie ucha.

Ponieważ przyczyną kaszlu krtaniowego u dzieci najczęściej jest infekcja wirusowa, kaszel ten często idzie w parze z katarem, bólem gardła, gorączką, sennością i odwodnieniem organizmu.

Przyczyny kaszlu krtaniowego u dziecka

Co może oznaczać kaszel krtaniowy? Przyczyn tego, jak i innych rodzajów kaszlu, jest wiele. Charakterystyczny kaszel szczekający pojawia się niekiedy jako objaw wielu poważnych chorób. Może być wywołany zapaleniem lub ropniem płuc, nowotworem czy niewydolnością serca. Przyczyną kaszlu krtaniowego bywa też wrodzona wada krtani, a nawet glista ludzka.

Krtaniowy kaszel występuje również u osób zmagających się z astmą i alergią. Napady kaszlu zdarzają się po dużym wysiłku, pod wpływem narażenia na zimne powietrze albo w wyniku stresu.

Kaszel szczekający występujący u dzieci wynika jednak najczęściej z podgłośniowego zapalenia krtani. To przenoszona drogą kropelkową choroba wywołana przez wirusy, która pojawia się w okresie jesienno-zimowym. Na tę przypadłość cierpią najczęściej dzieci w wieku od 6. miesiąca do 5. roku życia (szczyt zachorowań występuje w populacji dwulatków). Nawraca u prawie połowy dzieci.

Podgłośniowe zapalenie krtani nazywane jest krupem i może mieć różny przebieg, czasem trudny do przewidzenia. Dlatego tak istotna jest czujność rodziców, którzy powinni bacznie obserwować chore dziecko. Czasami objawy krupu nie są zbyt nasilone i uporczywe, ale zdarza się, że początkowo łagodnie wyglądająca infekcja, przeradza się w ostry krtaniowy kaszel, który, jak już była mowa wcześniej, męczy zwłaszcza nocą i nad ranem. Oznacza to, że wieczorem dziecko może wyglądać na lekko przeziębione, a parę godzin później ze snu wybudza je atak kaszlu przypominający szczekanie psa.

Bardzo niebezpieczny dla dziecka szczekający kaszel, pojawiający się znienacka, powodujący trudności ze złapaniem oddechu, świsty i zaczerwienienie twarzy, może być skutkiem obecności ciała obcego w krtani, np. połknięcia drobnego elementu zabawki. Duszność krtaniowa może też alarmować o refluksie, czyli cofaniu się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Taki kaszel występuje po spożyciu posiłku albo w trakcie snu.

Pierwsza pomoc przy kaszlu krtaniowym

Pamiętając o tym, że z uwagi na różnice anatomiczne, kaszel krtaniowy jest groźniejszy dla dzieci niż dla dorosłych, jego napadów nie należy bagatelizować. W przypadku ataku kaszlu krtaniowego konieczna jest szybka reakcja i zachowanie zimnej krwi. Duszność krtaniowa może wywoływać u dziecka panikę, która jeszcze bardziej nasili uporczywość kaszlu. Dlatego ważne jest, żeby samemu być opanowanym i starać się uspokoić dziecko.

Jeśli przyczyną napadu jest ostre podgłośniowe zapalenie krtani, spróbujmy wyjść z dzieckiem do miejsca, w którym jest zimne powietrze, np. na balkon, taras albo chociaż otwórzmy okno. Chłód pomoże zniwelować obrzęk krtani, obkurczy jej ścianki, dzięki czemu drogi oddechowe nieco się udrożnią. Uwaga! Wdychanie smogu nie przyniesie ulgi, a wręcz nasili objawy męczącego kaszlu. Jeśli więc wiemy, że stan powietrza na zewnątrz jest kiepski, możemy po prostu posadzić dziecko przy otwartej lodówce i zakręcić kaloryfery w pomieszczeniu.

Do tej metody trzeba podchodzić z ostrożnością w przypadku dzieci z astmą, którym zimne powietrze może zaszkodzić i wywołać skurcz oskrzeli.

Gdy zauważymy, że atak kaszlu szczekającego zaczyna ustępować, możemy podać dziecku chłodny napój. Warto mieć w zamrażalniku lody. Podane w rozsądnej ilości zmniejszą obrzęk krtani, nawodnią, a w dodatku uspokoją dziecko.

Niestety, w przypadku ostrego ataku kaszlu krtaniowego nie zawsze sami jesteśmy w stanie udzielić pomocy. Konieczne może się okazać wezwanie karetki pogotowia. Taka pomoc jest niezbędna, szczególnie jeśli kaszel pojawia się nagle, ma gwałtowny przebieg, towarzyszy mu głośny świst krtaniowy, dziecko ma wyraźne problemy z oddychaniem, zaczerwienioną twarz czy zaburzenia świadomości.

Gdy nie wiążemy tego z żadną chorobą czy infekcją, być może przyczyną kaszlu krtaniowego jest aspiracja ciała obcego do krtani. Kaszel jest reakcją obronną na czynnik drażniący. Nie zawsze jednak organizm może sobie samodzielnie poradzić z wykrztuszeniem ciała obcego z dróg oddechowych. Potrzebna jest wówczas niezwłoczna pomoc medyczna.

Kaszel krtaniowy u dziecka – jak leczyć

Jak już wspomniano, kaszel szczekający pojawia się jako objaw wielu różnych dolegliwości. Od jego etiologii oraz od stanu dziecka zależeć będzie dalsze postępowanie. Jeśli dziecko ma wady w budowie narządów układu oddechowego, konieczne może być leczenie operacyjne. Obecność ciała obcego w krtani czasem wymaga tracheotomii.

Skupmy się jednak na leczeniu kaszlu krtaniowego, będącego skutkiem krupu. Polega ono na zniwelowaniu duszności. Dobrze by było, gdyby rodzice małych dzieci zawczasu zaopatrzyli się w nebulizator. Inhalacje z soli fizjologicznej mogą bowiem przynieść szybką ulgę w przypadku męczącego kaszlu krtaniowego. Jeszcze lepszy efekt nawilżający błonę śluzową ma roztwór soli fizjologicznej z dodatkiem kwasu hialuronowego. Niestety, taki preparat nie nadaje się do każdego inhalatora.

Kaszel krtaniowy to suchy kaszel, dlatego można podawać dziecku syrop prawoślazowy, który ma działanie przeciwzapalne, nawilżające i łagodzące podrażnioną błonę śluzową gardła. Pomocne będą też tabletki do ssania lub syrop z wyciągiem z porostu islandzkiego, które pomogą zahamować odruch kaszlu.

Wymienione metody nie zawsze wystarczą. Decyzja o dalszym postępowaniu zależy od stanu dziecka. Może się okazać, że niezbędne będzie udanie się do lekarza, a nawet hospitalizacja. Z pomocą medyczną nie należy zwlekać zwłaszcza w przypadku dzieci poniżej 6. miesiąca życia oraz gdy kaszel krtaniowy występuje po raz pierwszy, więc nie mamy w domu odpowiednich preparatów dostępnych na receptę.

Farmakologiczne leczenie kaszlu krtaniowego zazwyczaj polega na doustnym, domięśniowym lub dożylnym podaniu glikokortykosteroidów. Ich zadaniem jest zmniejszenie obrzęku krtani. Ponieważ krup wywoływany jest przez wirusy, leczenie antybiotykami zazwyczaj nie ma sensu. Może się jednak okazać, że specjalista zdecyduje się na antybiotyk w przypadku zauważenia objawów nadkażenia bakteryjnego.

W ciężkim przebiegu kaszlu krtaniowego lekarz może zdecydować o podaniu adrenaliny albo tlenoterapii.

Domowe sposoby na kaszel krtaniowy

Jest wiele domowych metod, które można zastosować przy łagodzeniu dokuczliwego kaszlu krtaniowego. Pamiętajmy, że to jedynie sposoby pomocnicze i nie zastąpią wizyty u specjalisty.

Na pewno warto przeprowadzać inhalacje, które mogą zmniejszyć intensywność kaszlu. Jeśli nie mamy nebulizatora, możemy po prostu użyć ręcznika i miski z wodą z dodatkiem ziół takich jak rumianek czy szałwia lub olejków eterycznych: sandałowego, eukaliptusowego czy sosnowego.

Właściwości łagodzące objawy zapalenia krtani wykazuje miód. Można podawać go bezpośrednio albo dodać do niezbyt gorącej herbaty. Miód stosujemy tylko u dzieci powyżej 12. miesiąca życia.

Najprostszym domowym sposobem na łagodzenie objawów kaszlu krtaniowego jest nawilżenie powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywa chory oraz utrzymanie odpowiedniej, tj. nie wyższej niż 20 stopni Celsjusza, temperatury. Jeśli stan dziecka na to pozwala, nie ma gorączki i innych niż kaszel niepokojących objawów, warto spędzić trochę czasu, spacerując na świeżym powietrzu.

Ponieważ odwodniony organizm słabiej radzi sobie z infekcją, przy kaszlu krtaniowym ważne jest podawanie dziecku dużej ilości płynów. Może być to woda, zupy i ziołowe herbaty. Gdy chore dziecko jest karmione piersią, można zwiększyć liczbę karmień i dodatkowo podawać wodę.

Dziecko, któremu dokuczają ataki męczącego kaszlu, powinno oszczędzać głos i mieć zapewniony spokój. Sytuacje stresowe mogą nasilać objawy duszności krtaniowej. Nie można narażać dziecka na wdychanie dymu papierosowego czy chemikaliów, np. farb czy lakierów. Kaszel krtaniowy może się nasilić po kontakcie z takimi czynnikami drażniącymi.